سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی

پ ن: اصطلاحاً به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های مشاع گفته می‌شود

تعرض به سرمایه

دارنده سرمایه برای سرمایه‌گذاری، به دو اطمینان نیاز دارد. نخست اطمینان از سودآوری، دوم اطمینان از عدم تعرض به سرمایه او. ثبات قوانین و مقررات و حاکمیت نظم و قانون را که باعث محترم شمردن قراردادها و حمایت از سرمایه‌های بخش خصوصی می‌شود، می‌توان از عوامل مهم اطمینان سرمایه‌گذاران از عدم تعرض به حمایت از سرمایه‌هایشان دانست. سرمایه‌گذاران خواستار بازده زیاد بوده و از ریسک پرهیز می‌کنند. ماهیت حقوقی که سرمایه‌گذار بر درآمد و دارایی دارد و میزان و نحوه تضمین حقوق مالکیت بر مقدار ریسک سرمایه‌گذار در پروسه سرمایه‌گذاری تاثیرگذار است. با کسب اطمینان سرمایه‌گذاران از حمایت قانون از دارایی‌هایشان و رعایت حقوق مالکیتی آنها، تمایل ایشان برای سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که صاحبان مالکیت امن بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کنند.

هنگامی که سهامداران خرد خارج از شرکت اقدام به سرمایه‌گذاری در شرکت می‌کنند، با ریسکی مواجه می‌شوند که عبارت است از سوءاستفاده مدیران که در شرکت به نحوی دارای حق تصمیم‌گیری هستند. این ریسک ممکن است گاهی تا حدی باشد که به دلیل سوءاستفاده متصدیان اداره شرکت، سود حاصل از سرمایه‌گذاری سهامداران خرد هرگز به آنها پرداخت نشود. بر این اساس مدیران شرکت به جای اینکه سود حاصل از عملیات شرکت را بین سرمایه‌گذاران خارج از شرکت توزیع کنند، از آن برای تامین منافع خود استفاده می‌کنند.

حالا پرسش اینجاست که اگر سوءاستفاده‌های گسترده باعث آسیب نظام تامین مالی شود، چگونه می‌توان آن را محدود و کنترل کرد؟ رویکرد حقوقی به حاکمیت شرکتی راه‌حل این معضل را حمایت از سهامداران خرد خارج از شرکت از طریق تاسیس نظام قانونی مناسب شامل قانونگذاری مناسب و اجرای صحیح آن می‌داند.

حقوق سهامداران خرد

در سال‌های اخیر و با رشد علوم مالی سیاست‌های تقسیم سود به یکی از مهم‌ترین چالش‌های مسائل مالی تبدیل شده که براساس اصلاحیه قانون تجارت تصمیم‌گیری در این خصوص بر عهده مجمع عمومی عادی سالانه است، این تصمیم تحت‌تاثیر عوامل مختلف درونی از جمله چرخه عمر شرکت‌ها، وضعیت نقدینگی آنها، ساختار مالی، طرح‌های سرمایه‌گذاری، اندازه و همچنین عامل خارجی از جمله عوامل اقتصادی کلان است. سود تقسیمی برای سهامداران اهمیت بسزایی دارد به همین دلیل نیز در این ارتباط تئوری‌های زیادی مطرح شده است. اصولاً سیاست‌های سود تقسیمی بر مبنای پرداخت سود نقدی و بازخرید سهام صورت می‌گیرد.

بر اساس اصلاحیه قانون تجارت ایران بازخرید سهام توسط شرکت‌ها امکان‌پذیر نبوده، بنابراین پرداخت سود نقدی تنها راه باقی‌مانده شرکت در راستای ایفای سیاست‌های مذکور و ایجاد بازده برای سهامداران از طرف شرکت است. این مفهوم آنقدر بسته به شرایط پیچیدگی‌های فراوانی دارد که تئوری‌ها و دیدگاه‌های بزرگان علوم مالی نیز حالت‌های متفاوتی برای آن متصور است. برخی از آنها اشاره به بی‌تفاوتی میان سود نقدی بالا و سود سرمایه‌ای برای سرمایه‌گذاران دارد، برخی به ملموس‌تر بودن سود نقدی و جذابیت آن برای سهامداران، و برخی نیز معتقد هستند که سود نقدی بالا ریسک‌هایی برای شرکت به دلیل عدم توانایی در حفظ آن دارد. شاید بتوان گفت مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده سود تقسیمی شرکت‌ها، تغییرات سود خالص آنهاست. بسیاری از تئوری‌ها بیان می‌کند که حفظ سود نقدی به‌صورت درصدی از سود خالص بسیار اهمیت دارد، این موضوع دلالت بر اثر اطلاعاتی سود نقدی در شرکت‌ها نیز دارد.

شرکت‌های بورسی در بازار سرمایه، محل تقابل سهامداران خرد و عمده است. شاید بتوان گفت برای سرمایه‌گذاران خرد سود نقدی بالا ارجحیت دارد. مهم‌ترین عامل آن روش مرسوم ارزش‌گذاری سهام در ایران است که عمدتاً بر مبنای روش نسبی قیمت به سود هر سهم (P /E) صورت می‌پذیرد. به این ترتیب که براساس علوم مالی سود تقسیمی از قیمت تئوریک سهام کاسته شده و شرکت‌ها پس از تقسیم سود قیمت‌های جذاب‌تری پیدا کرده و در شرایطی که همانند سال جاری با افزایش تورم، قیمت‌های جهانی محصولات و همچنین افزایش قیمت ارز، سودآوری سال آینده شرکت‌ها با رشد همراه باشد، با افزایش قیمت در هنگام بازگشایی مجدد نماد، بازده مازادی برای سرمایه‌گذاران در کوتاه‌مدت به ارمغان خواهد آورد. نمونه‌هایی از این موارد را می‌توان در سهام شرکت‌هایی مانند پتروشیمی مبین، پتروشیمی خراسان، کالسیمین، پتروشیمی زاگرس و. مشاهده کرد که با درصد تقسیم سود بالا و چشم‌انداز افزایش سودآوری پس از برگزاری مجمع با افزایش قیمت قابل‌ملاحظه‌ای مواجه شدند.

بنابراین دو عامل اثر اطلاعاتی سود تقسیمی بالا و همچنین رشد سودآوری باعث رضایت کامل سهامداران این شرکت‌ها شده است. اما برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفتن این نکته ضروری است که پرداخت سود تقسیمی چه تاریخی خواهد بود؛ براساس ماده240 اصلاحیه قانون تجارت پرداخت سود به صاحبان سهام باید ظرف هشت ماه پس از تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سود انجام پذیرد. با توجه به نرخ بهره سرمایه‌گذاری و سپرده بانکی، اگر زمان‌بندی پرداخت سود از چند ماه بیشتر شود، در واقع درصدی از سود سرمایه‌ای کسب‌شده به واسطه هزینه-فرصت سرمایه‌گذاری وجه نقد دریافت‌نشده از بین خواهد رفت. به‌طور مثال شرکتی که هشت ماه پس از برگزاری مجمع، پرداخت نقدی سود تقسیمی را انجام دهد، با شرایط نرخ بهره و سپرده‌های بانکی حال حاضر، سهامدار خود را از بازده تقریباً 14 تا 15‌درصدی در سال محروم کرده است. اگرچه در بسیاری از کشورها و متون بیان می‌شود که ارجحیت نقدی سود تقسیمی وجود دارد، اما باید به تاریخ دریافت آن توجه کرد. زیرا در بسیاری از کشورها اولاً سودهای تقسیمی به‌صورت فصلی از سوی هیات‌مدیره پرداخت می‌شود. دوم، نرخ بهره در آن کشورها آنقدر ناچیز است که این مدت پرداخت، ارزش زمانی پول را آنچنان تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد.

البته باید شرایط شرکت را نیز در نظر داشت. در سال‌های اخیر موارد بسیاری در گزارش‌های حسابرسی صورت‌های مالی شرکت‌ها سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی دیده می‌شود که به دلیل نبود نقدینگی کافی ماده 240 اصلاحیه قانون تجارت رعایت نشده است. حتی سودهایی از سال‌های قبل نیز پرداخت‌نشده باقی مانده است. این در حالی است که قانون شرایط تنبیهی قابل‌ملاحظه‌ای را برای مدیران شرکت‌های خاطی در این موضوع در نظر نگرفته است و سهامدار جزء نیز باتوجه به عدم پاسخگویی امور سهام شرکت‌ها و همچنین هزینه بالای دادرسی عمومی برای دریافت سود سهام خود نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد. از جمله اینگونه شرکت‌ها می‌توان به شرکت‌های دارویی اشاره کرد.

از دیگر عوامل تاثیرگذار بر محبوبیت سود نقدی تقسیمی در ایران، معافیت مالیاتی سود سهام دریافت‌شده است. این در صورتی است که اگر سرمایه‌گذاران خرد مایل به شناسایی بخشی از سود سرمایه‌ای سهام خود باشند، مجبور به پرداخت هزینه معاملاتی (شامل کارمزد کارگزاران، کارمزدهای سازمان بورس و مالیات) در حدود یک‌درصد از ارزش مبلغ مورد نیاز برای فروش هستند. این در حالی است که تخصص کافی برای فروش سهام در قیمت مناسب و همچنین عمق بالای بازار (Market Depth) برای جلوگیری از کاهش قیمت سهام نیز وجود داشته باشد وگرنه ممکن است این هزینه معاملات بیشتر هم بشود. این علایق سرمایه‌گذاران خرد درحالی وجود دارد که هیات‌مدیره و سهامدار عمده شرکت‌ها به مسائل بیشتر و کلان‌تری به جز بازده مقطعی سهام می‌اندیشند. اما از دیگر مسائل موجود در مجامع شرکت‌ها رای‌گیری بر اساس اصلاحیه قانون تجارت در خصوص سود تقسیمی، تصویب صورت‌های مالی و در کل تمام تصمیمات مجمع است که به دلیل آنکه عمده شرکت‌های بازار سرمایه ایران دارای سهامدار عمده مشخص (از نظر تعداد) و ثابت است و درصد سهام شناور این شرکت‌ها در مقایسه با سایر کشورها بسیار پایین است و همچنین سهام از نظر قدرت رای در طبقه‌های مختلف (دارای حق رای یا فاقد آن) دسته‌بندی نمی‌شوند، عملاً سهامداران خرد در مجامع هیچ‌گونه حق و حقوق تاثیرگذاری در خصوص تصمیمات مجمع نخواهند داشت. به همین دلیل نیاز به تشکیل کانون حمایت از سهامداران حقیقی برای احقاق حقوق آنها در مجامع و در مقابل هزینه نمایندگی (Agency Problem) به‌وجود‌‌آمده میان آنها و مدیران شرکت به‌شدت احساس می‌شود.

آشنایی با سود مجمع بورسی و روش دریافت آن

بر اساس قانون تجارت، شرکت‌ها باید بعد از پایان سال مالی مجمعی با حضور سهامداران‌شان تشکیل بدهند و سود مجمع را تقسیم کنند. در این مجمع نمایندگان شرکت گزارش سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی فعالیت‌های شرکت در سال مالی قبل را ارائه و برنامه‌های شرکت برای سال‌های بعد را معرفی می‌کنند. درباره میزان تقسیم سود هم در همین مجمع عادی سالانه تصمیم‌گیری می‌شود.

سود مجمع چیست؟

فرض کنید شرکتی طی سال مالی گذشته و از طریق فعالیت‌های اقتصادی‌اش به مقدار مشخصی سود خالص رسیده باشد. این امکان وجود دارد که این سود صرف سرمایه‌گذاری مجدد برای توسعه فعالیت‌های شرکت شود یا اینکه تمام یا بخشی از این سود بین سهامداران شرکت تقسیم شود. تصمیم‌گیری درباره نحوه تقسیم سود خالصی که شرکت طی یک سال مالی ساخته است، در مجمع عادی سالانه شرکت انجام می‌گیرد. به عبارت دیگر، یکی از وظایف مجمع سالانه شرکت‌ها تعیین تکلیف سود خالص شرکت طی سال مالی گذشته است.

حال اگر در مجمع عمومی تصمیم گرفته شود که بخشی از این سود بین سهامداران تقسیم شود، به این مبلغ سود نقدی یا سود مجمع گفته می‌شود.

برای مثال فرض کنید شرکت الف طی سال مالی گذشته توانسته است به ازای هر سهم هزار تومان سود خالص بسازد. در مجمع سالانه شرکت، مدیران شرکت پیشنهاد می‌دهند که نیمی از این سود صرف سرمایه‌گذاری مجدد و نیم دیگر آن بین سهامداران توزیع شود. اکثریت سهامداران هم با این پیشنهاد موافقت می‌کنند و به این ترتیب در مجمع سالانه به ازای هر سهم پانصد تومان سود تقسیمی تصویب می‌شود.

نکته: به سودی که شرکت در یک سال مالی به ازای هر سهم می‌سازد EPS و به سودی که با تصویب مجمع سالانه بین سهامداران تقسیم می‌شود DPS گفته می‌شود. در مثال بالا EPS شرکت الف ۱۰۰۰ تومان و DPS آن ۵۰۰ تومان است.

سود مجمع به چه کسانی سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی تعلق می‌گیرد؟

سود مجمع به کسانی تعلق می‌گیرد که به اصطلاح در مجمع سالانه شرکت کرده باشند. به عبارت دیگر، اگر بخواهید سود مجمع شرکت به شما تعلق بگیرد، در تاریخ برگزاری مجمع عادی سالانه باید سهامدار شرکت باشید. فرقی هم نمی‌کند سهام شرکت را یک هفته قبل از برگزاری مجمع بخرید یا از سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی ده سال قبل سهامدار شرکت بوده باشید.

نحوه دریافت سود مجمع چگونه است؟

به‌طور کلی ۳ روش برای دریافت سود مجمع وجود دارد:

1. از طریق سامانه سجام
2. واریز سود مجمع به شماره حسابی که سهامدار به شرکت معرفی می‌کند
3. مراجعه حضوری سهامدار به بانک و دریافت سود تقسیمی از شعبه بانک

واریز سود مجمع از طریق سامانه سجام چند سالی است که در بورس ایران رایج شده و به‌مرور به تعداد شرکت‌هایی که سود سالانه‌شان را از طریق سجام واریز می‌کنند افزوده می‌شود. سامانه سجام یک سامانه یکپارچه برای تمامی سهامداران است و در حال حاضر همه فعالان بورسی باید در این سامانه عضو باشند. در این روش، سود سهام به حسابی که سهامدار در سامانه سجام ثبت کرده واریز می‌شود و سهامدار لازم نیست هیچ کاری انجام بدهد.

در روش دوم، شرکت از سهامداران می‌خواهد که مشخصات فردی و شماره حساب خودشان را برای شرکت ارسال کنند تا شرکت سود تقسیمی را مستقیما به حساب سهامداران واریز کند. نکته اینجاست که بعضی از شرکت‌ها از سهامداران‌شان می‌خواهند شماره حساب یک بانک مشخص را برای واریز سود معرفی کنند و اگر سهامدار در این بانک حساب نداشته باشد، لازم است که در این بانک مشخص حساب باز کند.

در روش سوم، یعنی مراجعه حضوری سهامدار به شعبه بانک، شرکت بانک خاصی را برای دریافت سود تقسیمی معرفی می‌کند و سهامداران می‌توانند با مراجعه به شعبه‌های این بانک در سراسر کشور سود سهام‌شان را دریافت کنند. مدارک مورد نیاز برای دریافت سود مجمع در این روش هم کارت ملی و کد بورسی سهامدار است.

چگونه باید از زمان پرداخت سود مجمع مطلع شد؟

برای اینکه بفهمیم یک شرکت به چه روشی اقدام به پرداخت سود مجمع خواهد کرد باید اطلاعیه مربوط به پرداخت سود تقسیمی را در سامانه کدال بخوانیم.

نکته: به‌طور کلی شرکت‌ها موظفند اخبار مهم و اطلاعات مالی‌شان را در سامانه کدال بارگذاری کنند تا همه امکان دسترسی به این اطلاعات را داشته باشند. پس اگر سهامدار شرکت خاصی هستیم بهتر است اخبار و اطلاعیه‌های این شرکت در سامانه کدال را به دقت زیر نظر داشته باشیم.

برای آگاهی از نحوه دریافت سود مجمع، ابتدا وارد سایت codal.ir شوید و در قسمت جست‌وجوی اطلاعیه، نام شرکت یا نماد بورسی آن را جست‌وجو کنید:

سپس روی نام شرکت مورد نظرتان کلیک کنید تا تمام اطلاعیه‌های این شرکت فهرست شود. از آنجا که تعداد اطلاعیه‌های شرکت در کدال ممکن است زیاد باشد، در قسمت «نوع اطلاعیه» گزینه زمانبندی پرداخت سود را انتخاب و روی دکمه آبی‌رنگ «جستجو» کلیک کنید:

به این ترتیب در سمت چپ صفحه، فهرستی از اطلاعیه‌های مربوط به پرداخت سود به نمایش درمی‌آید. روی آخرین اطلاعیه کلیک کنید تا کادر ضمائم اطلاعیه باز شود.

در این قسمت ممکن است با یک یا چند فایل مواجه شوید که معمولا عنوان مشخصی دارند و همان اطلاعیه شرکت درباره زمانبندی و نحوه پرداخت سود تقسیمی مجمع با فرمت پی‌دی‌اف هستند. اکنون روی علامت دانلودی که روبه‌روی فایل مورد نظرتان است کلیک کنید تا این فایل در کامپیوترتان دانلود شود. حال باید این فایل را باز کنید اطلاعیه شرکت را به دقت بخوانید و ببینید شرکت به چه روشی سود مجمع را واریز خواهد کرد.

از کجا بفهمیم شرکت چه مقدار سود تقسیم کرده؟

برای اینکه بفهمیم در مجمع سالانه شرکت چه مقدار سود تقسیم شده، باز هم باید به سامانه کدال مراجعه کنیم. مانند روش بالا، ابتدا سامانه کدال را باز و نام یا نماد شرکت موردنظر را جست‌وجو کنید. اکنون کافی است در قسمت «نوع اطلاعیه» گزینه خلاصه تصمیمات مجمع عمومی عادی سالانه را انتخاب و روی دکمه «جستجو» کلیک کنید:

اکنون کافی است روی آخرین اطلاعیه کلیک کنید و در این اطلاعیه به دنبال عبارت سود نقدی هر سهم بگردید.

عددی که در برابر عبارت «سود نقدی هر سهم» نوشته شده، همان سود تقسیمی مصوب مجمع عمومی است و به همه سهامداران شرکت در تاریخ برگزاری مجمع تعلق گرفته است.

اگر سود مجمع را دریافت نکنیم چه می‌شود؟

اگر به هر دلیلی در مهلت مقرر موفق به دریافت سود نقدی سهام‌مان نشویم، این مبلغ به حساب طلبکاری‌مان از شرکت می‌رود. برای دریافت این مبلغ می‌توانید با امور سهام شرکت تماس بگیرید و شیوه دریافت سودتان را جویا شوید. اگر حتی این کار را هم نکنید، همچنان از شرکت طلبکار خواهید بود و بعدا اگر در افزایش سرمایه بعدی شرکت از محل آورده نقدی شرکت کنید، می‌توانید از محل همین طلبکاری حق تقدم‌هایتان را به سهم تبدیل کنید.

چگونگی اطلاع از میزان سود نقدی شرکت‌ها در سجام

گاهی ممکن است در مجمع یکی از شرکت‌های بورسی شرکت کرده باشیم و بعدا در گیرودار مسائل روزمره فراموش‌مان شده باشد که سود نقدی را از شرکت دریافت کنیم. خوشبختانه سامانه سجام امکانی را فراهم آورده است که بفهمیم در کدام مجامع شرکت کرده‌ایم و احتمالا از کدام شرکت‌ها سود مجمع طلب داریم.

اگر در سامانه سجام ثبت‌نام کرده باشید و تایید هویت‌تان تکمیل شده باشد، در این صورت به سامانه ذینفعان بازار سرمایه دسترسی خواهید داشت. برای ورود به این سامانه اول باید در مرورگرتان آدرس اینترنتی این سامانه ddn.csdiran.ir را باز کنید و بعد از وارد کردن شماره ملی و رمز یکبار مصرف (که به شماره تلفن‌تان ارسال می‌شود) و رمز عبور وارد سامانه شوید.

بعد از اینکه وارد سامانه شدید باید روی گزینه گزارش سودهای تعلق گرفته از سال ۹۶ به بعد کلیک کنید.

بعد از ورود به این قسمت فهرستی از آخرین سودهایی که به کد سهامداری شما تعلق گرفته به نمایش در می‌آید.

اما برای اینکه کل سودهای تعلق گرفته از ابتدای سال ۹۶ به بعد را ببینید، باید اول روی گزینه «فیلتر» در گوشه سمت چپ همین صفحه کلیک کنید و در کادری که از می‌شود، تاریخ اول فروردین ۹۶ (یا هر تاریخ دیگری بعد از این تاریخ) را انتخاب و روی گزینه «اعمال فیلتر» کلیک کنید.

با این کار، فهرست همه سودهایی که بعد از یکم فروردین ۱۳۹۶ به شما تعلق گرفته سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی نمایش داده خواهد شد. هر زمانی هم که بخواهید ببینید چه مقدار سود و از چه شرکتی به شما تعلق گرفته، می‌توانید به همین قسمت از سامانه ذینفعان مراجعه کنید و آخرین سودهای تعلق گرفته به شما را ببینید.

بازار سرمایه در ۱۴۰۱ به کدام سمت خواهد رفت؟

۲ عامل مهم می‌تواند در سال ۱۴۰۱ بر بازار سرمایه تأثیر مثبتی داشته باشد. اول رشد قیمت جهانی کالاها از جمله محصولات فلزی و معدنی، پتروشیمی و نفت و ورود پول‌های ناشی از تقسیم سود شرکت­‌ها است.

امیر تقی­‌خان‌­تجریشی در مورد وضعیت بازار سرمایه در سال جاری گفت: ۲ عامل مهم می‌تواند در سال ۱۴۰۱ بر بازار سرمایه کشور تأثیرات مثبتی داشته باشد. اول رشد قیمت‌های جهانی کالاها از جمله محصولات فلزی و معدنی، پتروشیمی و نفت و مشتقات آن و دیگری ورود پول‌های ناشی از تقسیم سود شرکت­های بزرگ بازار سرمایه در فصل مجامع است.

تجریشی در ادامه گفت: خوشبختانه سود خالص شرکت‌های بزرگ بورسی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ رشد مناسبی را تجربه کرده است و شاهد رکورد شکنی فروش شرکت­ها در گزارش‌های ماهانه و فصلی هستیم، به نحوی که در سال ۱۳۹۹ رشد ۲۸درصدی نسبت به میانگین ۳ ساله ۱۳۹۶-۱۳۹۸ و در سال ۱۴۰۰ جهش ۷۸ درصدی را نسبت به میانگین مذکور نشان می‌دهد.

وی ادامه داد، اگر چه این رشد در هر سه گروه صنعتی وجود داشته، اما رشد گروه معدنی فلزی با فاصله قابل توجهی بالاتر بوده است. این گروه نسبت به میانگین ۳ سال ابتدای دوره، رشد ۱۳۰ درصد دلاری را در سود خالص سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد. صعود قیمت کالاهای پایه به ویژه فلزات به سطوح رکورد تاریخی و عدم رشد متناسب هزینه‌های این شرکت‌ها دلایل اصلی این صعود بوده است.

وی افزود: البته بر خلاف جهش سودآوری شرکت‌های بزرگ، هزینه کرد سرمایه‌ای شرکت‌ها و هلدینگ‌های مادر در سال‌های اخیر نسبتاً ثابت و در محدوده ۳ میلیارد دلار سالانه بوده ­است. از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به وجود تحریم‌های ظالمانه و سایر موانع ساختاری جهت اجرای پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و همچنین عدم سهولت تعریف فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدید متناسب با سود مازاد تولید شده اشاره کرد. به زبان ساده توان تعریف و هزینه کرد در پروژه‌ها در محدوده فعلی بوده و به دلایل متعدد ساختاری و اجرایی رشد سریع آن متناسب با جهش سود شرکت‌ها میسر نبوده است و امیدواریم با تمهیداتی که در سال ۱۴۰۱ برای انجام پروژه‌های نیمه تمام و طرح­های توسعه‌­ای و همچنین تأمین مالی این طرحها و پروژه‌ها دیده شده است این امر تا حدودی به سرانجام برسد.

این کارشناس بازارسرمایه در ادامه اظهار داشت: نکته دیگر اینکه جریان نقد آزاد سهامداران شرکت‌های بزرگ بورسی که به نوعی معیاری برای تقسیم سود تلقی می‌شود در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ جهش‌های بزرگی را تجربه نموده ­است. به نحوی که در سال ۱۳۹۹رشد ۴۵ درصد نسبت به میانگین ۳ ساله ۱۳۹۶-۱۳۹۸ و در سال ۱۴۰۰ جهش ۱۱۶درصد نسبت به میانگین مذکور را نشان می‌دهد. این رشد در گروه معدنی فلزی بسیار قابل توجه و در ابعاد ۲۰۰درصد بوده است که نشان‌دهنده امکان تقسیم سود شرکت‌های این گروه فراتر از روندهای گذشته است.

وی افزود: همچنین رشد پر شتاب سود شرکت‌های بزرگ و عدم رشد متناسب هزینه کرد سرمایه‌ای موجب انباشت بی‌سابقه نقدینگی در ترازنامه این شرکت‌ها شده است. این نقدینگی از محدوده کمتر از ۳ میلیارد دلار در نیمه سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۸ با ۲۴۰ درصد رشد به بالای ۹ میلیارد دلار در نیمه سال ۱۴۰۰ رسیده است. لذا برآورد می­‌شود تا انتهای سال ۱۴۰۰ قریب ۶ میلیارد دلار و در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۹.۵ میلیارد دلار سود نقدی از محل سودآوری شرکت بزرگ بورسی و هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری به دست سهامداران برسد که در این بین بیشترین رشد به گروه معدنی فلزی تعلق دارد. این گروه که در بازه سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۹ سالانه صرفاً ۱۵ درصد از سود پرداختی شرکت‌های بزرگ را به خود اختصاص داده بود، در سال ۱۴۰۱ می‌تواند با ۴ میلیارد دلار توزیع سود سهم خود را به ۴۵ درصد برساند.

تجریشی همچنین اضافه کرد: اگر ما سهامداران را به طبقات مختلف تقسیم کنیم، با توجه به ماهیت متفاوت رفتاری طبقات سهامداری شرکت‌ها نسبت به سود نقدی دریافتی، سود توزیعی شرکت‌های بزرگ در ۳ طبقه سهامدار شناور، سهامدار عدالت و سهامدار نهادی عمده محاسبه می‌­شود، به نظر می رسد سهامداران شناور فعال‌ترین سهامداران در بازار ثانویه بوده و بیشترین احتمال سرمایه‌گذاری مجدد سود نقدی دریافتی را در معاملات بازار ثانویه دارند که البته این موضوع برای سهامدار عدالت در حداقل خود قرار دارد.

به گفته این کارشناس،‌ سهامداران عمده نهادی نیز از ماهیت‌های متنوعی برخوردار هستند و طیف وسیعی مشتمل بر دولت و سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی سازمان‌های دولتی، صندوق‌های بازنشستگی، بانک‌ها، بنیادها و موسسات عمومی غیردولتی و. را شامل می‌شوند. برگشت سود نقدی دریافتی توسط این گروه به بازار معاملات ثانویه ارتباط مستقیمی با مأموریت‌ها و ساختار مالی آن‌ها دارد. از بین سه دسته سهامدار، سهامداران شناور چه حقیقی و چه حقوقی واجد بیشترین انگیزه و احتمال سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی در بازار ثانویه دارند.

تجریشی این را هم گفت: طبق محاسبات، سود پرداختی به سهامداران در سال ۱۴۰۱، رشد ۴ برابر نسبت به سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۹ را تجربه می‌کند، لذا احتمال دارد بخش قابل توجهی از این مبلغ در قالب تقاضای سهام وارد بازار ثانویه شود که مقایسه ابعاد آن با سوابق ورود پول به بازار سهام و اثرش بر شاخص، بیانگر اهمیت ورود آن است.

وی در پایان گفت: از این جهت به نظر می رسد که فصل مجامع در هفته ها و ماههای پیش رو از لحاظ عملکرد و گزارشات در شرکتهای بزرگ از رونق خوبی بر خوردار باشد و بتواند زمینه را برای آشتی بیشتر سهامداران با بازار سرمایه فراهم کند. گرچه نباید از تأثیر عواملی چون نرخ ارز و همچنین نرخ بهره که می توانند اثرات متفاوتی بر بازار داشته باشند، غافل شد.

انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

سرمایه‌گذاری در بازار بورس برای هرکسی ممکن است جذاب باشد. همه‌ی ما در جستجوی یک طلسم شفابخش هستیم تا بلکه بتوانیم در مقابل تورم، از خودمان خودی نشان دهیم.

هرچند اغلب سرمایه‌گذاران بالاخره ضربِ شستِ این موجود بی شاخ و دم (بازار) را خواهند چشید ولی در این نوشتار تصمیم دارم انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس را برایتان شرح دهم.

پیش‌تر برایتان گفتم که از یک منظر سرمایه‌گذاران بازار سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی به دودسته‌ی جسور و محافظه‌کار تقسیم می‌شوند. گفتیم که برای عده‌ای سودِ تقسیمی جذابیتی ندارد. این افراد همان سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر هستند؛ درواقع این سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند خودشان سِپر به دست به مَصاف این گاوِ پیشانی‌سفید (بازار) بروند تا بلکه رگِ خوابش را به دست آورند!

این نوع رویکردِ سرمایه‌گذاری در بازار بورس را اصطلاحاً سرمایه‌گذاری مستقیم می‌نامند که می‌خواهیم در ادامه بدان بپردازیم.

سرمایه‌گذاری در بازار بورس (بدون واسطه)

هرگاه شخصی (با کسبِ مهارت یا بدون کسب مهارت) جهت انجام معاملات، مستقیماً کد بورسی دریافت کند بدان سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش مستقیم گفته می‌شود. درروش مستقیم، سرمایه‌گذار می‌بایست از طریق شرکت‌های کارگزاری اقدام به خرید سهام موردنظر کند.

کارگزاری‌ها، نهادهای مالی قانونی هستند که به‌عنوان واسط بین خریدار و فروشنده، زیرساخت‌های معاملاتی لازم را در اختیارمان قرار می‌دهند.

یقیناً پیش‌شرط سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش مستقیم، کسب دانسته‌های مالی و مهارت‌های تحلیلی است. در ادامه می‌خواهیم هفت پیش‌نیاز برای ورود به بازار بورس به روش مستقیم را برایتان شرح دهیم.

۱- ریسک‌پذیری

شاید اولین و کلیدی‌ترین ویژگی سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش مستقیم همین برخورداری از طبع خطرپذیری باشد. موفقیت در بازار بورس نیازمند درجات بالایی از ریسک‌پذیری است. البته پرواضح است که اغلب افراد به دلیل اثرِ توهم برتری توانایی‌شان را بیش‌ازاندازه واقعی ارزیابی می‌کنند؛ اما بپذیریم یا نپذیریم، همه‌کس نمی‌توانند سرمایه‌گذاری جسورانه را پیشه کنند.

۲- آشنایی با مفاهیم پایه

مطمئناً بدون قبولی در امتحان آئین‌نامه، گواهینامه‌ی رانندگی را دودستی تقدیممان نمی‌کنند! فعالیت در هر تجارتی نیازمند فراگیری اصول ابتدایی آن است. شخصی که می‌خواهد سرمایه‌گذاری در بازار بورس را مستقیماً انجام دهد باید با مفاهیم اولیه آشنا باشد. آشنایی با ادبیات اولیه ازجمله پیش‌شرط‌های سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار بورس است.

منظور تسلط کافی به نحوه‌ی خریدوفروش سهم، آشنایی عملی با مفهوم عرضه و تقاضا، صفِ خریدوفروش، آشنایی به سودِ تقسیمی DPS، مفهوم قیمت با بازده P/E و…

۳- اطلاعات مالی

هرچند دکترای اقتصاد داشتن هم، ضامن بهشت و دوزخ نیست؛ اما بدون اطلاعات سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی مالی سهام خریدن هم به‌نوعی طبل زیر گلیم زدن است! تسلط به موضوعات مالی تا حد زیادی زحمت ما را برای تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها، کم می‌کند.

۴- تسلط کافی به تحلیل

شک نکنید مستقیماً وارد بازار شدن بدون تسلط بر تحلیل، دست بیخ گلوی خودتان گذاشتن است! اگر تحلیل نمی‌دانید حتی فرصت نمی‌کنید نفس راست کنید! چه برسد که بخواهید کاخِ آرزوهایتان را از بورس بسازید.

تسلط کافی به انواع روش‌های تحلیل بازار بی‌بروبرگرد جزء شروطِ لازمِ سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار بورس است. این تحلیل‌ها عموماً شامل تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی سهام است.

۵- مهارت‌های روانی

در اینکه بازار بورس پتانسیل تبدیل پس‌اندازهایمان را به خودروی بنز کلاس اِس دارد شکی ندارم؛ اما دست‌به‌یقه شدن با این بازار مستلزم کسب مهارت‌های روان‌شناختیاست. میدانم که شاید باورش برایتان سخت باشد اما بیش از نیمی از مسیر موفقیت در معامله‌گری، مستلزمِ کسب مهارت‌های روان‌شناختی است.

۶- زمان کافی

برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش مستقیم باید زمان کافی جهت تحلیل بازار در اختیار داشته باشیم. حتی اگر پیش‌نیازهای قبلی را هم طی کنیم عدم اختصاص زمان کافی برای تحلیل و انجام معاملات بازهم حکمِ کوبیدن آب در هاون را دارد!

تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها، تحلیلی فنی نمودارها و ارسال دستورات شرطی خریدوفروش مطلقاً به زمان کافی نیاز دارد چراکه با یکدست نمی‌توان دو هندوانه را گرفت!

۷- مدیریت فردی

اگر سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش مستقیم هنوز هم برایتان جذاب است اندکی صبر کنید. شما در این تجارت خودتان مدیر خودتان هستید. اگر حین رانندگی از چراغ‌قرمز عبور کنید جریمه خواهید شد؛ اما قانون اعمال جریمه در صورت عبور از چراغ‌قرمز را مجلس برایمان دیکته کرده است، دولت هم ضامن اجرا و اعمال قانون است.

در بازار بورس این ما هستیم که قانون چراغ‌قرمزها را برای خودمان تدوین می‌کنیم و بازهم این خودمان هستیم که باید از قوانینمان پیروی کنیم. البته که عبور از چراغ‌قرمز برابر است با جریمه؛ اما از خودتان سؤال کنید اگر از قوانین استراتژی معاملاتی خودتان تخطی کنید چه کسی شمارا بازخواست خواهد کرد!؟ هیچ! خودتان مدیر خودتان هستید.

راستش را بخواهیم کاری سخت‌تر از اینکه آدم خودش مدیر خودش باشد سراغ ندارم!

سرمایه‌گذاری در بازار بورس (باواسطه)

اگر هفت شرطی که پیش‌تر عنوان کردم را ندارید عقل ایجاب می‌کند قبل از اینکه حجمِ سرمایه‌ی ما مثل یک ساندویچ ژامبون تکه‌تکه شود آن را به کاردان بسپاریم؛ منظورم از شرایط عنوان‌شده، همه‌ی آن‌ها باهم است!

درواقع پیش‌شرط‌هایی که برای سرمایه‌گذاری مستقیم عنوان کردم هرکدام حکمِ یک قطعه‌ی جورچین رادارند. حتی اگر به تحلیل بازار هم مسلط شدیم شاید ازنظر روانی برای این کار ساخته نشده‌ایم. بهتر نیست قبل از انهدامِ سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی پس‌اندازهایمان، سرمایه‌ی خود را به گروهی بسپاریم که امر خطیر معامله‌گری را انجام دهند؟ یا ترجیح می‌دهیم از هول حلیم توی دیگ بیفتیم!

سرمایه‌گذاری در بورس به روش غیرمستقیم، این امکان را فراهم می‌کند که مدیریت سرمایه‌ی خود را به افراد متخصص و باتجربه این حوزه بسپاریم. این افراد با بررسی مداومِ شرایط بازار تلاش می‌کنند بهترین تصمیمات سرمایه‌گذاری را بر روی سرمایه‌ی ما اتخاذ کنند. پر مسلم است که آن‌ها نیز هزینه‌هایی دارند و درازای خدمات خود، کارمزد مشخصی را مطالبه می‌کنند.

اما چه کسی قرار است بجای خودمان مدیریت سرمایه‌ی ما را به دست بگیرد؟ در ادامه تصمیم داریم شمارا با انواع روش‌های سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی غیرمستقیم آشنا کنیم.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

یکی از بهترین راه‌های سرمایه‌گذاری در بازار بورس به روش غیرمستقیم، بهره‌مندی از امکاناتِ صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها طی سال‌های گذشته به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در جهان تبدیل‌شده است. بر اساس آمارمجموع دارایی‌های تحت مدیریت این صندوق‌ها به بیش از سی هزار میلیارد دلار رسیده است. این میزان پول قریب به نیمی از ارزش ناخالص داخلی (GDP) کل جهان است.

در ایران نیز با تصویب قانون اصلاحات بورس در سال ۱۳۸۴، این صندوق‌ها متولد شدند. هم‌اکنون بیش از هفت هزار میلیارد تومان در انواع مختلفِ صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری شده است.

هر انتخاب مستقیم یا غیرمستقیم بودنِ سرمایه‌گذاری در بازار بورس به سرمایه‌گذار مرتبط است اما اغلب مواقع، سرمایه‌گذاران محافظه‌کار هستند که صندوق‌های مشاع را به سرمایه‌گذاری مستقیم ترجیح می‌دهند. اگر توصیه‌ی من را نیز بخواهیم می‌گویم بی‌گدار به آب نزنید چون این بازار به خیلی‌ها میدان نداده است!

پ ن: اصطلاحاً به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های مشاع گفته می‌شود

سرمایه‌گذاری در بورس از طریق سبد گردان‌ها

سبد گردان‌ها (همانند صندوق‌های مشاع) شخصیت‌های حقوقی هستند که طی قراردادی مشخص امر معامله‌گری را برای سرمایه‌گذار انجام می‌دهند. البته با این تفاوت که در این روش (برخلاف صندوق‌های مُشاع) دارایی‌های سبد سهام مستقیماً تحت تملک سرمایه‌گذار است.

در فرآیند سبد گردانی، افرادِ کارآزموده‌ی سرمایه‌گذاری به فراخور سطح ریسک‌پذیری و سرمایه‌ی هر سرمایه‌گذار، سبد اختصاصی برای وی تشکیل می‌دهند. این افراد موظف‌اند به‌طور مستمر به سرمایه‌ی ما نظارت و اعمال مدیریت کنند. آن‌ها همچنین متناسب با شرایط بازار، بهترین تصمیمات را برای به حداکثر رساندن ارزش سبدِ ما اتخاذ می‌نمایند.

تکمیلی

به دلیل طولانی شدنِ مطلب، در این جستار امکانِ بررسی همه‌ی جوانب سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود ندارد. لازم است مزایا و معایب این صندوق به‌دقت موردبحث قرار گیرد تا سرمایه‌گذار باقدرت بیشتری تصمیم‌گیری کند.

مقاله‌ی بعدی رها سرمایه به ارائه توضیحات مبسوط نسبت به مزایا و معایب صندوق‌های مشاع و شرکت‌های سبد گردان خواهد پرداخت. همین‌طور انواع مختلفِ صندوق‌های مشاع را سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی بررسی خواهیم کرد.

نتیجه‌گیری

برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس به‌طور مستقیم، پیش‌نیازهایی لازم است. از طرفی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس نیز برای همه جذابیت ندارد. این عدم جذابیت به دلیل ماهیت ریسک گریزی و سبکِ معاملات صندوق‌های مشاع است.

برای سرمایه‌گذارانی که روش غیرمستقیم را (البته با اعمال ریسک سلیقه‌ای) انتخاب می‌کنند، شاید شرکت‌های سبد گردان، گزینه‌ی بهتری باشد؛ اما در هر دو صورت مدیریت سرمایه ما توسط افراد خبره صورت می‌گیرد.

اگر به هر دلیلی شرایط ورود مستقیم به بورس (هفت پیش‌شرط گفته‌شده) را ندارید، اکیداً توصیه می‌کنم به یکی از روش‌های غیرمستقیم در این بازار سرمایه‌گذاری کنید. شک نکنید قدرتِ بهره‌ی مرکب (مشاهده‌ی ویدیو) می‌تواند سرمایه شمارا همانندِ اثر گلوله‌ی برفی رشد دهد.

بدون مالیات سرمایه‌گذاری کنید

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت اعتماد بانک ملی ایران یکی از امن ترین و کم ریسک ترین گزینه های سرمایه گذاری در بازار بورس است.

به گزارش شهربورس، صندوق اعتماد بانک ملی ایران، بالاترین نرخ سود تقسیمی در بین صندوق‌های‌ درآمد ثابت بزرگ کشور در دو سال اخیر را دارد تا بدون مالیات سرمایه‌گذاری کنید.

دریافت سود برای اشخاص حقوقی و حقیقی معاف از مالیات است.

همچین صندوق اعتماد بانک ملی پنج ویژگی اساسی دارد. نخست پرداخت سودماهانه، سود روزشمار، بدون نرخ شکست، نقدشوندگی سریع و در نهایت امکان سرمایه‌گذاری مجدد سود را دارد.

لازم به ذکر است اوایل فروردین ماه سال جاری «محسن خدابخش» نایب رییس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در گفت‌ وگو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: براساس قانون، درآمد صندوق‌ها معاف از مالیات هستند، بنابراین بحث مالیات بر سپرده‌ها در صندوق‌های سرمایه گذاری نباید اجرا شود، زیرا قانون دائمی در مورد این صندوق‌ها وجود دارد که درآمد آنها معاف از مالیات هستند.

وی اظهار داشت: در صورت اعمال قانون مالیات بر سپرده‌های بانکی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تاثیر منفی آن مجبور خواهیم شد تا به جای سهم سپرده‌های بانکی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهم اوراق را افزایش دهیم.

با توجه به مطرح شدن چنین مباحثی از سوی نایب رییس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، اما نتیجه نهایی تصمیم گیری‌ها برای اعمال مالیات بر صندوق های سرمایه گذاری در ابهام قرار گرفته بود و این موضوع منجر به اعتراض گسترده فعالان حاضر در این بازار شد که معتقد بودند باید هر چه زودتر اقدامات لازم برای شفاف سازی این تصمیم گیری ها در دستور کار قرار بگیرد.

اکنون و با توجه به مطرح شدن چنین حاشیه هایی، «رضا نوحی حفظ آبادی» مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرده است: با توجه به ابهامات مطرح شده در خصوص آثار مالیاتی ناشی از بند (ر) تبصره ۶ ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۱ بر صندوق های سرمایه‌گذاری، سازمان بورس طی مکاتباتی با سازمان امور مالیاتی پیگیر اظهار نظر صریح و رفع ابهام در این خصوص بود.

سازمان امور مالیاتی کشور طی نامه شماره ۲۰۰/۲۱۱/ به تاریخ ١٠ فروردین ماه ۱۴۰۱ اظهارنظر درخصوص تاثیر حکم فوق بر صندوق های سرمایه گذاری را به شرح نامه پیوست اعلام کرد.

مطابق نامه مزبور «با توجه به اینکه یکی از موضوعات اصلی فعالیت صندوق‌ها مطابق اساسنامه مصوب آنها، سرمایه‌گذاری در انواع اوراق بهادار، سپرده‌ها و گواهی‌های سپرده بانکی است، بنابراین سود سپرده بانکی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشمول تبصره ۱ ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم بوده و عدم اجرای بند (سرمایه‌گذاری مجدد سود تقسیمی ۲) ماده ۱۴۵ قانون مالیاتهای مستقیم در مورد اشخاص حقوقی در سال ۱۴۰۱ در اجرای بند (ر) تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۱، موجب شمول مالیات نسبت به سود سپرده‌های بانکی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشمول تبصره ۱ ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیاتهای مستقیم (موضوع ماده ۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید …) نخواهد شد.»